TYP: a1

Bursztyn na Antarktydzie

czwartek, 14 listopada 2024
Hanka Ciężadło

Jeszcze do niedawna Antarktyda była jedynym kontynentem, na którym nie znajdowano bursztynu. Teraz jednak ten stan rzeczy uległ zmianie – odkryto go bowiem w rdzeniach pobranych podczas wyprawy badawczej lodołamaczem Polarstern. Zachwyceni naukowcy opublikowali te rewelacje na łamach "Antarctic Science". Co to w praktyce oznacza – i ile ma wspólnego z podróżami w czasie?

Krótki przepis na bursztyn

Przypomnijmy, że bursztyn jest skamieniałą żywicą drzew iglastych (przynajmniej w znakomitej większości, bo zdarzają się liściaste wyjątki). Czy zatem powinno nas dziwić odnalezienie go w miejscu nazywanym Zatoką Pine Island? Pine to sosna, więc wszystko pasuje – i o co ten hałas?

Rzecz w tym, że aby z żywicy powstał bursztyn, musi minąć sporo czasu. Przykładowo, ten bałtycki pochodzi z paleogenu, a więc sprzed 40 milionów lat. Kanadyjskie mają 100 milionów lat, a okazy znajdywane w Alpach – nawet 200 mln. Specjaliści szacują, że absolutne minimum potrzebne do przeobrażenia żywicy w bursztyn to 40 tysięcy lat.

Prastara katastrofa klimatyczna

W geologii 40 tys. lat to niewiele, jednak trzeba pamiętać, że klimat może się w tym czasie mocno zmienić. Antarktyda, jaką znamy, to mroźna lodowa pustynia – ale obecność bursztynu dowodzi, że nie zawsze tak było. Zmiany klimatyczne spowodowały, że życie, jakie niegdyś tam kwitło, przestało istnieć, a znajdywane w odwiertach bursztyny stanowią jedynie jego pamiątkę.

Osady, w jakich je znaleziono, zostały pobrane z głębokości 946 m i znajdowały się w pięciocentymetrowej warstwie węgla brunatnego. Naukowcy z Alfred-Wegener-Institut (AWI) i TU Bergakademie Freiberg, którzy zajmowali się analiza próbek, szacują, że osady te mają 90 milionów lat. Jak wtedy wyglądała Antarktyda?

Podróż w czasie

Jak powiedział geolog morski Johann P. Klages z AWI, odnalezienie bursztynu na Antarktydzie dowodzi, że każdy z kontynentów w pewnym okresie swojej historii stwarzał na tyle dogodne warunki do życia, by mógł tam wyrosnąć prawdziwy las: wiemy, że ten konkrenty był bagnisty, bujny i pełen drzew iglastych typowych dla umiarkowanego klimatu. Dalsze analizy pobranych próbek pozwolą dowiedzieć się o nim więcej.

To trochę jak podróż w czasie – podróż tym bardziej fascynująca, że akurat bursztyn stanowi medium, w którym mogą się zachować różne inkluzje (czyli zanieczyszczenia, wtrącenia). Mogą to być fragmenty tkanek, bąble powietrza itp. Takie kinder-niespodzianki dla uczonych. To fascynująca możliwość zajrzenia w przeszłość — coś jak kapsuła czasu, i to stworzona przez samą przyrodę.

 

Tagi: bursztyn, Antarktyda, klimat, geologia, ciekawostki
TYP: a3
0 0
Komentarze
TYP: a2

Kalendarium: 8 lipca

8 lipca 1944 ORP Dragon, pierwszy polski krążownik, zostaje storpedowany przez „żywą torpedę” typu Neger.
sobota, 8 lipca 1944
W Szczecinie umiera w wieku 76 lat Kuba Jaworski; żeglarska kariera "Kuby" wiodła przez Kraków, gdzie pełnił obowiązki pierwszego prezesa Krakowskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, później była Gdynia, potem już tylko Szczecin. Po krótkim okresie kiero
piątek, 8 lipca 2005
Urodziła się Ellen Mac Arthur, jedna z najbardziej utytułowanych żeglarek świata; m.in. zwyciężyła w kategorii jachtów jednokadłubowych (1998 r.) w Regatach Rumowych, zajęła II miejsce w regatach Vendee Globe 2000/01, zwyciężyła w Regatach Rumowych w 2002
czwartek, 8 lipca 1976
Odbyło się pierwsze walne zgromadzenie członków Yacht Klubu Polski po wojnie, na którym podjęto uchwałę o reaktywowaniu YKP i PZŻ.
niedziela, 8 lipca 1945
Start Ludwika Szwykowskiego do samotnego rejsu mieczowym jachtem "Doris" z Gdańska na Bornholm i z powrotem (powrót 6.08.1932 r.); był to pierwszy rejs otwartopokładowym jachtem po Bałtyku.
piątek, 8 lipca 1932
Na jachcie "Zjawa", z Gdyni wyruszyli w rejs Władysław Wagner wraz z Rudolfem Korniłowskim; pierwszy etap rejsu zakończyli w Colon w pobliżu Cristobalu.
piątek, 8 lipca 1932
Nagroda Rogal Squadron - puchar wygrany przez szkuner "America" w 1851 r. w regatach dookoła wyspy Wight staje się, na mocy specjalnie opracowanego regulaminu, wieczystą nagrodą Pucharu Ameryki.
poniedziałek, 8 lipca 1867
Z Lizbony wyrusza wyprawa Vasco da Gamy z zamiarem znalezienia drogi morskiej do Indii.
niedziela, 8 lipca 1497
Z Gdyni na "Zjawie" wypłynął w rejs Władysław Wagner
piątek, 8 lipca 1932