TYP: a1

Gejtawa, gajtawa, a może gejtaw?

piątek, 8 września 2017
Anna Ciężadło

Słówko gejtawa (podobnie, jak jego dwa „aliasy”) nie jest może specjalnie popularne, ale to tylko dlatego, że ludzkość popełniła karygodny błąd i przesiadła się z wielkich żaglowców na mniej majestatyczne jednostki. Czym zatem jest gejtawa? I dlaczego nie ma jej na turystycznych jednostkach, jakimi pomykamy w czasie wakacji po morzach i oceanach?

Definicja

Zasadniczo, gejtawa jest liną. Co więcej, jest liną służącą do… sprzątania. Mogłoby to nasunąć nam zupełnie błędny wniosek, iż gejtawa ma coś wspólnego z pokładem, bo jakoś tak się składa, że to jego sprzątamy najczęściej.

Co prawda, gejtawa zaczyna się w okolicach pokładu - ale mierzy o wiele wyżej. W rzeczywistości jest ona liną służącą do sprzątania (czyli zwijania) żagli rejowych, a konkretnie - do podciągania ich rogów ku górze. Ponieważ żagle powiewające na rejach są z grubsza symetryczne, służące do ich zwijania gejtawy występują zawsze parami (głupio byłoby zwinąć jeden róg). Jak już wiemy, gejtawy zaczynają na poziomie pokładu, skąd biegną w stronę bloku, umieszczonego na maszcie, a stamtąd po skosie, do rogu szotowego żagla.

 

Jak wygląda sprzątanie żagla?

To oczywiście zależy od biegłości załogi, bowiem niekiedy wygląda dramatycznie. Faktem jest natomiast, że sprzątanie żagla zaczyna się właśnie od gejtaw. Ich wybranie powoduje podciągnięcie rogów szotowych żagla do góry, co umożliwia złożenie rzeczonego żagla w tak zwaną kopertę (a przy odrobinie szczęścia - zgrabne rozwinięcie go, gdy ponownie będzie nam potrzebny).

Jak wiadomo, prawa fizyki nie zawsze stoją po naszej stronie, a w przypadku procedury sprzątania żagli rejowych działają wręcz wbrew nam; żagle rejowe jako jedyne są bowiem podciągane do góry, a to zawsze jest nieco trudniejsze, niż zrzucenie „szmat” w dół. Ponieważ liczba marynarzy na pokładzie jest ograniczona, a co za tym idzie - ich siła również, gejtawy często wyposażone są w dodatkowe talie, umieszczone na wysokości rei.

Talie te poprzez system bloczków znacznie redukują nakład sił, jakich musimy użyć do podniesienia ciężkich płócien, co sprawia, że akcja zwijania potężnych żagli przebiega możliwie sprawnie. I w miarę możliwości - bez ofiar.

 

Etymologia

Słówko gejtawa pochodzi z… języka niemieckiego - niespodzianka, prawda? Protoplastą naszej gejtawy jest bowiem niemiecka Geitau. Czyli gejtawa.

Co ciekawe, Niemcy, którzy generalnie uwielbiają długaśne wyrazy, powstające przez złączenie kilku innych słówek w uroczą, supłającą język całość, w tym przypadku poszli w zupełnie przeciwnym kierunku i skrócili Geitau do… Gei. Ponieważ w niektórych językach brzmi to, hmm, dyskusyjnie, chcąc uniknąć nieporozumień, przerzucili się na alternatywną nazwę gejtawy - czyli Brail. Ale to już nie to samo…

 

 

Tagi: gejtawa, lina, żagiel
TYP: a3
0 0
Komentarze
TYP: a2

Kalendarium: 8 lipca

8 lipca 1944 ORP Dragon, pierwszy polski krążownik, zostaje storpedowany przez „żywą torpedę” typu Neger.
sobota, 8 lipca 1944
W Szczecinie umiera w wieku 76 lat Kuba Jaworski; żeglarska kariera "Kuby" wiodła przez Kraków, gdzie pełnił obowiązki pierwszego prezesa Krakowskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, później była Gdynia, potem już tylko Szczecin. Po krótkim okresie kiero
piątek, 8 lipca 2005
Urodziła się Ellen Mac Arthur, jedna z najbardziej utytułowanych żeglarek świata; m.in. zwyciężyła w kategorii jachtów jednokadłubowych (1998 r.) w Regatach Rumowych, zajęła II miejsce w regatach Vendee Globe 2000/01, zwyciężyła w Regatach Rumowych w 2002
czwartek, 8 lipca 1976
Odbyło się pierwsze walne zgromadzenie członków Yacht Klubu Polski po wojnie, na którym podjęto uchwałę o reaktywowaniu YKP i PZŻ.
niedziela, 8 lipca 1945
Start Ludwika Szwykowskiego do samotnego rejsu mieczowym jachtem "Doris" z Gdańska na Bornholm i z powrotem (powrót 6.08.1932 r.); był to pierwszy rejs otwartopokładowym jachtem po Bałtyku.
piątek, 8 lipca 1932
Na jachcie "Zjawa", z Gdyni wyruszyli w rejs Władysław Wagner wraz z Rudolfem Korniłowskim; pierwszy etap rejsu zakończyli w Colon w pobliżu Cristobalu.
piątek, 8 lipca 1932
Nagroda Rogal Squadron - puchar wygrany przez szkuner "America" w 1851 r. w regatach dookoła wyspy Wight staje się, na mocy specjalnie opracowanego regulaminu, wieczystą nagrodą Pucharu Ameryki.
poniedziałek, 8 lipca 1867
Z Lizbony wyrusza wyprawa Vasco da Gamy z zamiarem znalezienia drogi morskiej do Indii.
niedziela, 8 lipca 1497
Z Gdyni na "Zjawie" wypłynął w rejs Władysław Wagner
piątek, 8 lipca 1932