TYP: a1

Kotbelka

środa, 15 maja 2019
Anna Ciężadło

Czym jest kotbelka? Od razu wyjaśniamy, że nie jest to stanowisko przeznaczone dla kota; ten, jak na szefostwo przystało, rezyduje przecież na mostku. Po co nam zatem kotbelka i czy aby przypadkiem nie jest to zbędny ozdobnik?

Definicja…

…będzie za chwilę. Aby wszystko stało się jasne, musimy wyłuszczyć rzecz nieco okrężną drogą. A skoro już wywołaliśmy kota do tablicy, to przypomnijmy najpierw, że jest pewien ważny dla żeglarza przedmiot, który czerpie swoją nazwę właśnie od tego zwierzaka.

Obiektem tym jest kotwica. Jak twierdzi pan Janusz Anusiewicz, autor dzieła pt. „Językowo-kulturowy obraz kota w polszczyźnie”, jeszcze w XV wieku kotwicę nazywano kotem; albo „urządzeniem żeglarskim, hakiem o kilku pazurach służącym do utrzymania statku w miejscu”. Przyznajcie, że kot był jakby bardziej poręczną nazwą.

W świetle tych faktów właściwa definicja kotbelki staje się nieco bardziej klarowna; będzie to bowiem belka mająca coś wspólnego z kotwicą. Co mianowicie?

 

Jak to wygląda?

Kotbelka jest, no… belką, chociaż bywa też określana żurawikiem, albo jeszcze ciekawiej: wytykiem pomocniczym. Należy jej szukać po obu stronach dziobu, a przeznaczona jest to wyciągania kotwicy na pokład, albo przeciwnie – do sprawnego ciskania jej w morskie odmęty.

Natomiast w czasie, kiedy statek śmiga sobie po wodzie, kotbelka stanowi wygodne stanowisko dla chwilowo zbędnej kotwicy. Przy okazji też sprawia, że kotwica trzymana jest na rozsądny dystans od kadłuba, dzięki czemu nie zachodzi niebezpieczeństwo, że bujnie się i przypadkowo uszkodzi jego poszycie.

 

Etymologia

W zasadzie etymologia wyrazu kotbelka jest całkiem prosta: stanowi ona bowiem połączenie wyrazów belka oraz kot. Ciekawostką jest jednak, jak nazywają ten obiekt inne nacje, i to władające zupełnie odmiennymi językami.

Na przykład po angielsku kotbelka to cathead, czyli „kocia głowa”. I teraz pytanie za sto punktów: dlaczego i Polacy, i Brytyjczycy nazywali kotwicę kotem?

Otóż… nie nazywali. Po angielsku kotwica to anchor, co wywodzi się od starożytnego, łacińskiego słówka ancora. Ale w czasach, kiedy Brytyjczycy dominowali na morzach i oceanach, kotbelki ich statków często rzeźbione były na kształt głowy kota, albo nawet lwa. Hmm, przypadek? Nie sadzę. 

Tagi: kotwica, słownik
TYP: a3
0 0
Komentarze
TYP: a2

Kalendarium: 15 lipca

W wieku 86 lat zmarł Zenon Gralak, żeglarz, działacz Pomorskiego Związku Żeglarskiego, dziennikarz i publicysta morski oraz współtwórca nagrody „Rejs Roku”
środa, 15 lipca 1410
Z Port Huron (USA) na Jeziorze Huron wyruszył jacht "Gemini" biorąc udział w regatach Millennium 600 organizowanych wspólnie przez Bayview Yacht Club i Chicago Yacht Club z okazji stulecia regat Chicago Mac. Trasa liczyła 600 mil i prowadziła przez jezior
sobota, 15 lipca 2000
Zmarła Kpt. Teresa Dudzic-Zając; już w 1946 roku była zawodniczką i działaczką Akademickiego Związku Morskiego we Wrocławiu, potem wieloletnim członkiem kadry narodowej, później została trenerem i sędzią.
poniedziałek, 15 lipca 2002
Umiera Bogdan Dacko, który jako pierwszy po wojnie przepłynął Atlantyk na s/y "Hermes".
niedziela, 15 lipca 1990
Urodziła się Kapitan Krystyna Chojnowska-Liskiewicz, która na s/y "Mazurek" jako pierwsza kobieta na świecie odbyła samotny kobiecy rejs dookoła świata.
środa, 15 lipca 1936
W Gdyni odbył się chrzest żaglowca "Zawisza Czarny", jednostki przeznaczonej dla harcerzy, zbudowanej na bazie lugotrawlera "Cietrzew", który wcześniej został wycofany z eksploatacji.
piątek, 15 lipca 1960
Odbyła się kolejna edycja regat o Puchar Ameryki; kolejny raz wygrała załoga amerykańskiego jachtu - obrońcy pucharu "Resolute" z Kpt. Charlesem Adamsem.
czwartek, 15 lipca 1920